Bovenlichten en snijramen in Nederland

De 19e eeuw (vervolg 13)

Home
Over mijzelf
Bovenlicht van de maand
Wat zijn bovenlichten?
Wat is nieuw?
Bovenlichten in de diverse stijlperioden
Naar bijzondere items
Oorsprong van de Symbolen
Geschiedenis glas, gevels en bouwkunst
Oude prenten, gravures en foto's
Middeleeuwse metseltekens
Tympanen
Schamels
Romeinse jaartallen
Oorsprong Byzantijnse kandelaars
Vertikale slijpgleuven
Renovatie en restauratie
Buitenlandse voorbeelden van bovenlichten
Web links
Gastenboek en contact
Zoeken op deze site
Wat is triest

BACK

START

NEXT

Gouda
 
De bleekerij de drie notenboomen staat op de zuidelijke hoek van de Kattensingel (nr 2) in Gouda. Het is geen bovenlicht, want er valt geen licht doorheen. Maar ik wil dit object uit 1849 toch laten zien.
Het pand met poortgebouw hoorde bij een blekerij en het is opgeknapt in 2007 na 30 jaar verwaarlozing.
 
 
 

gouda013-kl.jpg
Gouda: de bleekerij uit 1849

Aan de singels van Gouda waren diverse kledingblekerijen en -wasserijen gevestigd. Achter de singels lagen graslanden, die als bleekvelden gebruikt konden worden. De singels leverden het water voor de wasserijen. Eén van deze blekerijen was De Drie Notenboomen. Al in de 16e eeuw was op deze plek een blekerij gevestigd. In 1709 werd de naam De Drie Notenboomen voor het eerst in de Goudse archieven genoemd.
In 1829 kwam de blekerij annex wasserij in handen van de familie Jaspers. Deze uit Limburg afkomstige familie bezat meerdere wasserijen en blekerijen nabij de Goudse singels.
De poort met het reliëf (zie afbeelding) dateert uit 1849; de wasserij was toen in het bezit van Lambertus Jaspers en zijn zoon Anthonius.  In 1972 beëindigde het bedrijf zijn werkzaamheden. De inboedel en de machines werden geveild.
(bron: Wikipedia).
 

gouda014-kl.jpg
Gouda: de bleekerij de 3 notenboomen

De historische vereniging Die Goude heeft het reliëf met de notenboomen in 1974 laten schilderen.

gouda014-kl-bs.jpg
Gouda: de 3 bomen en 3 vogels uitvergroot

Groningen: huis Eem
 
Dit pand stamt oorspronkelijk al van rond 1330. Het pand was aanvankelijk al 17 m. diep en had een hoofdvertrek met een hoogte van 4.50 m. Daaronder een kelder en daarboven een verdieping en een zolder.
Later is er heel wat aan verbouwd en zijn er verdiepingen bijgekomen en tussenwanden geplaatst.
 

groningen-hogederaa-6-100_0086-kl.jpg
Groningen Hoge der Aa 6: de Eem

In 1839 is de huidige gevel met kroonlijst en pakhuisraampjes geplaatst. Het bovenlicht is dus ook van iets na 1839.
Het rechtopstaande tuiltje is ook geen typische hoorn des overvloeds. Deze vorm van tuiltjes of vazen zien we vaker in de 19e eeuw en vaak zijn ze met bloemen gevuld.
 
Het pand was ooit in gebruik als bierbrouwerij, zeepziederij, zeilmakerij, opslag van landbouwproducten als granen en aardappels.
 
In dit pand en ook verder aan de hoge der Aa woonden nog al wat Mennisten (Doopsgezinden). Deze boerden hier goed en de plek werd dan ook wel de 'Mennistenhemel' genoemd.
 
 

groningen-hogederaa100_0088-kl.jpg
Groningen Hoge der Aa 6: de Eem

Sneek: het Armhuis
 
Een bovenlicht dat we wel van een jaartal kunnen voorzien is dit bovenlicht van het Armhuis te Sneek.
Het is gemaakt toen het gebouw er is neergezet en dateert van 1840.
 

sneek100_0038armhuis-kl.jpg
Het Armhuis te Sneek: bovenlicht van 1840.

Aan dit bovenlicht van het Armhuis zit nog een aardige anekdote vast.
 
In 1954 was het bovenlicht van zijn plek gehaald en naar het Fries Scheepvaartmuseum van Sneek gebracht. Daar stond het jarenlang (met enkele andere bovenlichten) ongedocumenteerd in het depot. Niemand wist meer de herkomst.
De heer S. ten Hoeve, die in 1976 aantrad als museumdirecteur, vertelde me het volgende verhaal:
 

"Bij dit bovenlicht ging het wel bijzonder.
De gevel van het armhuis werd opgeknapt en ik stelde de gemeente-opzichter,  met wie ik altijd vruchtbaar contact had en plannen kon maken, voor om te proberen of een halfrond bovenlicht uit het museumdepot niet een plaats boven de deur kon krijgen.
We onderzochten de zaak en wat bleek: maat van snijwerk en raam klopten precies. Later vertelde een gemeentemedewerker, dat ze hetzelfde snijraam er enige decennia eerder uit hadden gehaald."

En zo was het origineel dus toch nog weer op zijn oorspronkelijke plek terug aanbeland.

sneek100_0037-armhuis-kl.jpg
Info-bordje over het Armhuis.

Aan weerszijden van het Armhuis bevinden zich nog aanbouwen. Deze passen helaas niet goed op de foto.
 

sneek100_0036-armhuis-kl.jpg
Sneek: het voormalige Armhuis.

BACK

START

NEXT