Bovenlichten en snijramen in Nederland

Bovenlicht van december 2010

Home
Over mijzelf
Bovenlicht van de maand
Wat zijn bovenlichten?
Wat is nieuw?
Bovenlichten in de diverse stijlperioden
Naar bijzondere items
Oorsprong van de Symbolen
Geschiedenis glas, gevels en bouwkunst
Oude prenten, gravures en foto's
Middeleeuwse metseltekens
Tympanen
Schamels
Romeinse jaartallen
Oorsprong Byzantijnse kandelaars
Vertikale slijpgleuven
Renovatie en restauratie
Buitenlandse voorbeelden van bovenlichten
Web links
Gastenboek en contact
Zoeken op deze site
Wat is triest

BACK

START

NEXT

foto: Jan van Hoek
goudadscf1971-kl.jpg
Gouda: Huize het Ossenhooft

Dit bovenlicht uit 1780 is gesneden in de Lod. XVI-stijl. De kenmerkende strik, bovenin, heeft flinke afmetingen. De bladguirlande met de kruisjes is typerend voor de stijl van Lod. XVI.
De gouden mercuriusstaf verwijst naar de Romeinse God Mercurius, die bij de Grieken Hermes genoemd werd. Hij was (o.a.) de god van de handel. 
  
De bundel graanhalmen, die naar rechts uitsteekt, verwijst naar Ceres, de Romeinse godin van de landbouw. (Haar Griekse evenknie heette Demeter.) 
 
Met deze gekruiste godenattributen kon worden uitgedragen, dat de bewoner hoopt op voorspoed in de handel en de graanoogst, die zo nauw met het bierbrouwen samenhangen.
 
Vergelijkbare bovenlichten zien we ook in de Zaanstreek.
 

a100_0035gouda-kl.jpg

In het Ossenhooft aan de Westhaven 63 hebben door de eeuwen heen bierbrouwers gewoond.  Het huidige pand en snijraam dateren van 1780. Maar ook daarvoor stond er al een brouwerij op deze plek met dezelfde naam. Het bierbrouwen houdt ook nog verband met de naam Ossenhooft. Een okshoofd was de benaming van een oude biermaat van een kwart ton. De naam werd verbasterd tot ossehooft.

Al in 1496 zou op deze plek de brouwerij De Ossekop van Jacob Cutert gevestigd zijn geweest.

De Goudse geschiedschrijver Ignatius Walvis noemde Het Ossenhooft als de plaats waar in 1572 de geuzen een kanon hadden opgesteld om vandaar het kasteel van Gouda  te beschieten. Al in 1577 werd door de vroedschap besloten om het kasteel van Gouda af te breken. Pas in 1808 is de laatste toren (de Chartertoren) ervan afgebroken.

 Ook in de 17e en de 18 eeuw werd het pand bewoond door verschillende bierbrouwers. De bierbrouwerij bevond zich achter de woning, met een uitgang naar de Peperstraat.

In de 20e eeuw werd het pand bewoond door de Goudse huisarts H.A.M. Eykman.

(info Wikipedia)

 

foto: Jan van Hoek
goudadscf1973kl.jpg
Gouda: Huize het Ossenhooft (detail)

Ondergang

In het laatste kwart van de vijftiende eeuw zet een daling van het aantal brouwers in. Telt Gouda rond 1470 nog 200 brouwers, in 1509 zijn dat er nog slechts 151 en in 1545 een schamele 100.

De oorzaak van de daling moet gezocht worden in het toenemende protectionisme in Vlaanderen en Brabant - hoge importtarieven op Gouds bier ter bevordering van de eigen brouwsector - en het starre hanteren van de regels door het Goudse stadsbestuur.
Het stadsbestuur blijft vasthouden aan een maximum van 3075 vaten per brouwer per jaar, terwijl er in andere steden flexibel met de nieuwe omstandigheden wordt omgesprongen en zelfs schaalvergroting plaatsvindt.
Het gebrekkige aanpassingsvermogen van Gouda heeft tot gevolg dat de naaste concurrenten Delft en Haarlem de stad in de zestiende eeuw voorbij streven.

De genadeklap volgt met het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Als gevolg van de Spaanse aanwezigheid in de Zuidelijke Nederlanden en de onrust op het platteland daalt de bierproductie in Gouda met maar liefst 90%. Deze klap komt de Goudse bierindustrie nooit meer te boven. 
(bron: www.goudsecanon.nl)

BACK

START

NEXT