Bovenlichten en snijramen in Nederland

Bovenlicht van maart 2010

Home
Over mijzelf
Bovenlicht van de maand
Wat zijn bovenlichten?
Wat is nieuw?
Bovenlichten in de diverse stijlperioden
Naar bijzondere items
Oorsprong van de Symbolen
Geschiedenis glas, gevels en bouwkunst
Oude prenten, gravures en foto's
Middeleeuwse metseltekens
Tympanen
Schamels
Romeinse jaartallen
Oorsprong Byzantijnse kandelaars
Vertikale slijpgleuven
Renovatie en restauratie
Buitenlandse voorbeelden van bovenlichten
Web links
Gastenboek en contact
Zoeken op deze site
Wat is triest

BACK

START

NEXT

gouda007-kl.jpg
achterzijde voormalige aula

We gaan naar Gouda 
naar een oude begraafplaats.....
 
Memento Mori (gedenk te sterven)
 
De tip over het bestaan van deze bovenlichten kreeg ik toegestuurd door Angelika Lukas. We proberen nu de ouderdom te achterhalen.
 
In dit 19-eeuwse bovenlicht, aan voor en achterzijde identiek boven de deuren van de voormalige aula op de oude begraafplaats a.d. Prins Hendrikstraat te Gouda, zien we gekruiste zeisen (de overbiddelijkheid van de dood) en symmetrisch geplaatste omlaaggerichte toortsen. De omgekeerde (brandende) fakkel was al voor de oudheid symbool van het gedoofde leven en attribuut van de dood. Een brandende fakkel verwijst naar (hernieuwd) leven (wederopstanding).
 
Het vervliegen van de tijd wordt uitgebeeld door de vleugels die het tijdglas (zandloper) flankeren. Als symbool van de dood komt de zandloper voor het eerst voor in de late middeleeuwen.
Een duivenvleugel staat voor de dag en een vleermuisvleugel voor de nacht. Ze kunnen ook verwijzen naar het vervliegen van het leven bij goed en kwaad.
 
Tevens is er een ouroboros ( de slang die zichzelf in de staart bijt) te zien voor de zandloper. Bijzonder is hier dat deze zich kronkelt als de slang van Asclepios, die we uit de geneeskunde kennen.
 
Leven en dood worden verder nog weergegeven door een dode en een levende tak.
 
De korenaren (of palmetten?) langs de rand hebben meer een ornamentele waarde, maar zouden nog kunnen verwijzen naar het vruchtdragende leven.
 
Opzij van het bovenlicht zien we aan weerszijden in de deuromlijsting "doodshoofden met gekruiste knekels".
 

gouda-begraafplaatsprhendrikstr-kl.jpg
voorzijde voormalige aula

En zo ziet die aula uit 1829 er uit. Zie foto onder.
 
Of het bovenlicht ook zo oud is moeten we nu nog betwijfelen want een geschiedkundige bron spreekt van een bovenlicht met treurwilgen dat geplaatst zou zijn in 1829. Wat we hier zien ziet er toch heel anders uit.
 
 
 

oudebegrpl-voorkant-kl.jpg

In de Tidinge van januari 2003 lezen we het volgende:
In 1827 werd het begraven binnen de bebouwde kom verboden en moesten de steden een dodenakker aanleggen in het buitengebied.
In 1832 moest Gouda haar doden op een nog onvoltooide begraafplaats te ruste leggen: er heerste een cholera-epidemie. De St Janskerk verloor daarmee een belangrijke bron van inkomsten. De gemeente heeft nog heel wat jaren de kerk een tegemoetkoming in de gederfde inkomsten betaald.
In 1829 vond de aanbesteding van de aula plaats. De bouw kwam nog in datzelfde jaar rond.
Boven elk van de twee raamkozijnen in de voorgevel kwam een in steen uitgehouwen doodshoofd en twee knekels en in de houten raamkozijnen sneed de houtsnijder treurwilgen.
 
Deze opmerkingen kloppen niet met wat we nu zien. de schedels met knekels zitten op een andere plaats en de schets van de bovenlichten klopt niet.
 
Verbouwingen
Onze gedachten gaan nu uit naar 1874 of 1911. Want in die jaren is de aula verbouwd of gerenoveerd.
Welke Gouwenaar wil nog eens in de archieven van de gemeente duiken?

gouda006-begrpl-kl.jpg
Gezicht op de oude begraafplaats te Gouda

BACK

START

NEXT