Amsterdam
We zien hier het schitterende pand dat de Ster
genoemd wordt. Het heeft een verhoogde halsgevel geflankeerd door 2 oeil de boeufs (ronde raampjes).
Architect is vermoedelijk Justus Vingboons geweest.
Agneta Deutz, de stichteres van het Deutzhofje
in Amsterdam heeft haar laatste jaren in dit huis gewoond. Zij overleed in 1692.
Ze heeft het huidige bovenlicht van het pand niet gekend.
Het was er ook nog niet toen Philip Jacobs zijn grachtenpandenserie tekende (1770).
Bekijken we dit snijraam eens wat preciezer dan zien we 3 delen: de krans, de plant en de rijzende zon.
Het snijraam vertoont hierbij een symbool, dat onevenredig vaak voorkomt in Amsterdam. Buiten Amsterdam
is het veel sporadischer, terwijl je er in Amsterdam over struikelt:
Ik doel hierbij op de ronde cirkel met de 4 pijlen.
Iets meer uitleg kan ik inmiddels geven:
De cirkel is afgeleid van de krans en soms zie je nog het nagebootste bladgroen van die ringvormige
festoen op sommige oudere snijramen. De parellijst zoals hier volgt daarop.
Dit motief van de krans ontstaat in de Lod XVI/Empirestijl en we kunnen veel van deze ramen, als
de pijlen erbij komen, plaatsen in de eerste helft van de 19e eeuw.
Aangezien veel van deze ramen (net als deze) nog in hout zijn uitgevoerd zijn deze aan
de gietijzerperiode (aanvang ca. 1850) voorafgegaan.
Als dit snijraam nog stamt uit die periode (en niet later is nagemaakt) is het voor die tijd uitzonderlijk
rijk vormgegeven. Een datering van iets voor of rond 1825 komt dan in the picture.
Zo wordt een snijraam een soort mandala. Je kijkt ernaar en je ziet dat het zeggingskracht
krijgt door de symbolen.
We zien nog de herinnering aan acanthusbladeren (die al een soort levensboom beginnen te
vormen), met onderin het motief van de rijzende zon.
Over de betekenis die de Amsterdamse kooplieden gaven aan het symbool van krans
en pijlen, ben ik niet helemaal zeker. Maar dit lijkt het meest logisch:
Heel goed mogelijk verwijzen de vier pijlen naar de 4 windstreken, de uiteinden van
de aarde. De krans wordt dan de wereld en de rozet de stad Amsterdam. Dat maakt het
tot een handelssymbool.
Dit handelssymbool wordt gedragen door de welige takken van een levensboom, die samen met
de rijzende zon het symbool vormt van hoop op welvaart.
Een argument wat mede pleit voor de handel is het feit dat de pijlen bijna net zo vaak
naar binnen gericht zijn als naar buiten. Handel is altijd een beweging over en weer.
