Bovenlichten en snijramen in Nederland

De 19e eeuw (vervolg 8)

Home
Over mijzelf
Bovenlicht van de maand
Wat zijn bovenlichten?
Wat is nieuw?
Bovenlichten in de diverse stijlperioden
Naar bijzondere items
Oorsprong van de Symbolen
Geschiedenis glas, gevels en bouwkunst
Oude prenten, gravures en foto's
Middeleeuwse metseltekens
Tympanen
Schamels
Romeinse jaartallen
Oorsprong Byzantijnse kandelaars
Vertikale slijpgleuven
Renovatie en restauratie
Buitenlandse voorbeelden van bovenlichten
Web links
Gastenboek en contact
Zoeken op deze site
Wat is triest

BACK

START

NEXT

dsc03067adamphkade.jpg
A'dam Prins Hendrikkade snijraam met verlichting 1e kwart 19e eeuw

 
Olielantaarns werden al vanaf ca. 1790 toegepast in bovenlichten. Er zijn er met name aan de Amsterdamse grachten nog heel wat bewaard gebleven.
Het raam aan de Prins Hendrikkade is een voorbeeld van de stijl die nog de sfeer van Empire ademt, waardoor we het kunnen plaatsen in het eerste kwart van de 19e eeuw.
Wat opvalt zijn de versierde pijlen en het acanthusmotief onder de lantaarn. Erboven lijkt een kleine pijnappelspruit te zijn aangebracht.

dsc03463keizersgracht.jpg
A'dam Keizersgracht laat Empire

 
Zowel de ovale cartouche als de krans is ten tijd van de empire een gewild element in het bovenlicht. Hier (Keizersgracht) wordt de krans doorsneden door een maalkruis, waarvan de roeden versierd zijn en er in het centrum een rozet geplaatst is. 
 
Leiden
 
 

dsc03019adamozvbwal.jpg
Amsterdam Oudezijdsvoorburgwal

De inklemming van de ovale cartouche is hier in dit houten snijraam van de Oudezijdsvoorburgwal te Amsterdam (linksonder) nog traditioneel. De halve cirkels zijn via een rozet met elkaar verbonden.
 
Dit modern ogend snijraam van de Amsterdamse Herengracht (rechtsonder),met rozetten en licht bewerkte roeden, stamt toch vermoedelijk uit dezelfde periode als het raam ernaast: eerste helft 19e eeuw.

dsc02956adamherengracht.jpg
Amsterdam: Herengracht

dsc02415schiedam.jpg
Schiedam: de roeden zijn hier kunstig bewerkt in Empire-stijl

Dichter bij de Empire-stijl is dit Schiedamse snijraam. We zien in  plantmotief gesneden roeden,  met veervormige palmbladeren om het glasoppervlak zo regelmatig mogelijk te verdelen. De roeden ontspringen aan een soort halve rozet en eindigen tegen een deel van een cirkelboog.

dsc02954adamherengracht-empire.jpg
Amsterdam: Herengracht; fraaie palmetten rond een cirkel met daarin misschien ooit een olielantaarn

 
De fraai gesneden palmetten (of korenaren?) van dit A'damse bovenlicht zijn nog een typisch Empire-kenmerk, wat maakt dat dit bovenlicht mogelijkerwijs nog wat vroeger in de 19e eeuw geplaatst kan worden. Of er in het midden in de cirkel zich een olielantaarn heeft bevonden, kan misschien nog eens worden geverifieerd.
 
 

dsc03002herengracht.jpg
Amsterdam Herengracht: cartouche met spitse pijlen naar binnen gericht.

dsc03456keizersgracht.jpg
Amsterdam Keizersgracht : laat Empire-snijraam in Empire deuromlijsting.

 
Deze Amsterdamse (houten) snijramen aan de Herengracht en de Keizersgracht (hierboven) laten elk nog een restant zien van de Empire-stijl en voeren ons toch al wat verder de 19e eeuw in.
De ovale cartouche links met de pijlen op het centrum gericht en in het rechter raam de bijzonder fraaie hoekstukken. Rechts is nog geen sprake van pijlen, maar wat we zien lijkt eerder op een scheepsroer.
 

dsc03851denhaagprinsegracht.jpg
Den Haag: Prinsengracht

 
Dit Haagse raam lijkt een wat vreemde eend tussen de anderen in de bijt, maar de motieven zijn wel weer veelal dezelfde.
 

dsc03481singel.jpg
Amsterdam: Het Singel

 
 
De beide hierboven getoonde snijramen (Den Haag en Het Singel, A'dam) hoeven elkaar in ouderdom niet zo veel te ontlopen. Beide herinneren nog vaag nog de invloed van de Empire. Het snijraam (aan het Singel) heeft geen volledige cirkel, maar dit kan te maken hebben met de vorm van het kozijn. Het alternatief was geweest om de cirkel rond te maken en (boven en onder) met 'tussenklemmen' te werken. Toch is hier niet (meer) voor gekozen.
Al met al blijven de Amsterdamse bovenlichten van de grachten moeilijk te dateren.
 

Andere vormen
 
Bij dit snijraam in de Kerkstraat 32-34 Amsterdam zien we het rijzende zon motief uitgewerkt met 2 pijlen en een thyrsus (=staaf met pijnappel).
We zien hier Empire-motieven, dus deze kan waarschijnlijk wel wat naar voren in de tijd geplaatst.
 

adam-kerkstraat.jpg

BACK

START

NEXT