Bovenlichten en snijramen in Nederland

Middeleeuwse metseltekens Belgie 2.2-4 Oost-Vlaanderen

Home
Over mijzelf
Bovenlicht van de maand
Wat zijn bovenlichten?
Wat is nieuw?
Bovenlichten in de diverse stijlperioden
Naar bijzondere items
Oorsprong van de Symbolen
Geschiedenis glas, gevels en bouwkunst
Oude prenten, gravures en foto's
Middeleeuwse metseltekens
Tympanen
Schamels
Romeinse jaartallen
Oorsprong Byzantijnse kandelaars
Vertikale slijpgleuven
Renovatie en restauratie
Buitenlandse voorbeelden van bovenlichten
Web links
Gastenboek en contact
Zoeken op deze site
Wat is triest

BACK

START

NEXT

Gent: De metseltekens van de Sint Baafskathedraal
 
Voorganger van de huidige kathedraal was een romaanse kerk uit de 12de eeuw. Hiervan is de crypte overgebleven. De romaanse kerk werd geleidelijk aan vervangen door de huidige.
De bouw verliep in drie fasen. In het begin van de 14de eeuw werd eerst het koor vernieuwd. Hier is de invloed van Noord-Franse gotiek en van de Scheldegotiek te merken. De kooromgang en de straalkapellen dateren uit het begin van de 15de eeuw.
Tijdens de tweede bouwfase, van 1462 tot 1538, werd de 89 meter hoge westertoren opgetrokken in de stijl van de Brabantse gotiek, met kalkzandsteen uit het steenwerc van Dilbeek.
 
In 1533 werd begonnen met de derde fase: de bouw van het schip.Mogelijk stammen de metseltekens dus uit die tijd.
 
Later vonden nog toevoegingen plaats in renaissance-, barok- en classicistische stijl.

gent-stbaafsdsc01312-kl.jpg
Gent: St Baafskathedraal: toren

Wat heel bijzonder is:
De Sint Baafskathedraal te Gent is de enige locatie, tot op heden bekend, met oude metseltekens binnen in een gebouw.

De tekens aan de noordzijde:
 

De tekens bevinden zich in de zwikken van de gotische bogen zowel aan de noordzijde als aan de zuidzijde.

gent-stbaafsdsc01315-kl.jpg
Gent: St Baafskathedraal: noordzijde

gent-stbaafsdsc01318-kl.jpg
Gent: St Baafskathedraal: noordzijde

Als we inzoemen, wat zien we dan (foto onder)? Links ontwaren we de sporen van een hart, maar rechts... blijft het onduidelijk.
 

gent-stbaafsdsc01319-klbs.jpg
Gent: St Baafskathedraal: noordzijde

Dit lijkt erg op de contouren van een dier dat de kop laag houdt.. wolf/vos/hond of schaap..maar met evenveel argumentatie kan krab of spin worden genoemd.
 

gent-stbaafsdsc01320-klbs.jpg
Gent: St Baafskathedraal: noordzijde

Van deze beide tekens is het teken linksonder inmiddels een bekende: het is de vuurslag: een metalen object dat je kon klemmen tussen je vingers om vuur te maken tegen een vuursteen.
Als teken moeten we het zien als afweerteken tegen blikseminslag en tegen brand.
Als het rechterteken erbijhoort kan het de blusemmer zijn, maar miosschien ook wel  de aanzet tot een heraldisch wapenschild.

gent-stbaafsdsc01320-klbs2.jpg
Gent: St Baafskathedraal: noordzijde

Beide tekens hier zijn oude bekenden: de toverknoop (links) en het hexagram (rechts). Mogelijk ingezet om kwaadaardige invloeden van hekserij en toverij te voorkomen.
 

gent-stbaafsdsc01321-kl.jpg
Gent: St Baafskathedraal: noordzijde

De in vieren gedeelde ruit... zien we wel eens vaker. Het zou hier kunnen gaan om een combiteken van het maalkruis met de ruit:
kwaadwerend en vruchtbaarheid bevorderend.
 

gent-stbaafsdsc01322-kl.jpg
Gent: St Baafskathedraal: noordzijde (meest westelijk teken)

De tekens aan de zuidzijde

De tekens aan de zuidzijde zijn iets minder duidelijk: de beide die we hier zien, zijn afgeleid van het ruit-teken. In oorsprong een vruchtbaarheidsteken, maar mogelijk afgezwakt tot algemeen kwaadwerend teken.
 

gent-stbaafsdsc01323-kl.jpg
Gent: St Baafskathedraal: zuidzijde

Op de foto hieronder zijn zichtbaar: links een hart. toen al teken van liefde, voor de kerk,  voor Maria...
Rechts is het teken onduidelijker. Het geoefende oog ziet een liggende ingrune met enkele extra ruittekens versierd.
 

gent-stbaafsdsc01324-klbs.jpg
Gent: St Baafskathedraal: zuidzijde

De tekens op dit transept aan de zuidelijke wand zijn links een teken om blikseminslag en brand te weren. We zien het vuurslagteken (wat ook aan de noordelijke wand zichtbaar is) hier gecombineerd met het extra groot maalteken , wat een algemeen afwerend teken is. De combi geeft dus een boodschap af: Kwaadwillende geesten, blijf weg. Moge ons huis gespaard blijven voor bliksem en brand.
Wat ook een mogelijkheid is ( je moet toch trachten zo onbevooroordeeld mogelijk te kijken) zijn 2 gekruiste banieren.
 
Rechts is (vaag) weer een ruit zichtbaar, in vieren gedeeld door een maalkruis.
 
 

gent-stbaafsdsc01325-kl.jpg
Gent: St Baafskathedraal: zuidzijde

Deze foto geeft nog een breder overzicht van de situatie aan de zuidzijde van de kathedraal.
 

gent-stbaafsdsc01327-kl.jpg
Gent: St Baafskathedraal: zuidzijde

Al met al treffen we hier een fraaie verzameling aan van een diversiteit aan metseltekens uit de periode dat zulke tekens nog betekenisvol waren voor de mensen.

BACK

START

NEXT