Bovenlichten en snijramen in Nederland

Lodewijk XVI - stijl (vervolg 1)

Home
Over mijzelf
Bovenlicht van de maand
Wat zijn bovenlichten?
Wat is nieuw?
Bovenlichten in de diverse stijlperioden
Naar bijzondere items
Oorsprong van de Symbolen
Geschiedenis glas, gevels en bouwkunst
Oude prenten, gravures en foto's
Middeleeuwse metseltekens
Tympanen
Schamels
Romeinse jaartallen
Oorsprong Byzantijnse kandelaars
Vertikale slijpgleuven
Renovatie en restauratie
Buitenlandse voorbeelden van bovenlichten
Web links
Gastenboek en contact
Zoeken op deze site
Wat is triest

BACK

START

NEXT

Sneek
 
De festoenen zijn in de stijl van Lod XVI glad bebladerd uitgevoerd. We zien geen bloemen, vruchten, schelpen of knekels meer.
 
Bij dit woonhuis, in 1790 gebouwd voor een rijke apotheker Volkert Crasburg, door de stadsbouwheer Auke Bruinsma, is een grapje uitgehaald met de festoenen, door ze als het ware via een gat te laten weglopen.
 

dsc07870sneek-kl.jpg
Sneek: pand in stijl Lod XVI, gebouwd in 1790.

Amersfoort
 

dsc03620afoort.jpg
Amersfoort: snijraam in Lod.XVI - stijl.

 
Het snijraam in Amersfoort toont bovenin de linten, die langs opzij afhangen. In het midden zien we de bebladerde festoenen, die een krans vormen en onderin twee langgerekte gekruiste acanthusbladeren. Ik heb geen zekerheid dat dit een oud raam is. Mogelijk is dit in later tijd in deze stijl gesneden.

Enkhuizen
 

dsc04050enkhuizen.jpg
Enkhuizen: laat Lod. XVI: cartouche met parellijst.

 
 
Dit snijraam in Enkhuizen (boven) laat ons de ovale cartouche zien, voorzien van een parellijst, die in de Empirestijl nog veel meer optreedt.
 
 

dsc05729krommenie.jpg
Krommenie: houten gevel in Lod. XVI - stijl

Voor echt fraaie houtengevels moeten we in de Zaanstreek zijn, waar het vak van houtsnijden door de eeuwen heen met liefde werd beoefend. Deze Lod. XVI  - gevel van een pand uit 1786 is daar een uitstekend voorbeeld van.
 
De fraai gesneden festoenen links en rechts van het jaartalschild 1786 bestaan uit bloemslingers. Onder het jaartalschild door steken twee gekruiste acanthusbladeren.
De grote acanthustuilen in de klauwstukken vullen de ruimte naast de voluten, die beneden in een roos uitmonden. De voluut maakt halverwege een typische knik, die we in deze periode vaak tegenkomen. Op de bovenranden ervan een liggende festoen van het gladdere soort.
De gecannelleerde pilasters zijn eigenlijk al meer een typisch empire-kenmerk.
 
Boven het middenraam een vaas met afhangende festoenen. 
Bovenin een krans, twee gekruiste acanthusbladeren, bekroond door de lintenstrik. De top wordt bekroond door het symmetrische acanthuspalmet, wat typisch voor de Lod. XVI stijl is.
 

Edam
 

dsc06560edam-kerk.jpg
Edam, Lod. XVI - schildering boven binnendeur in de oude NH-kerk.

In een sobere stijl is hier in de Grote Kerk te Edam toch getracht een ornament aan te brengen, dat destijds rond 1790 modern en bij de tijd was.
Vergelijk het bovenlicht, onderaan op de vorige bladzij (A'dam: Herengracht), waar ook sprake is van een bundel acanthusbladeren. Iets vergelijkbaars zien we ook hier.  

Delft
 

dsc02302delft.jpg
Delft: groene krans in Lod XVI - stijl

In Delft is dit een meerdere keren voorkomend soort krans. Bij deze krans hangen er twee koordjes aan met aan het uiteinde een soort gordijnkwastje, wat ook een geliefde versieringsmotief is. Het ene koordje ligt speels op een - als festoen geplooid - doek.
In de middeleeuwen diende men, als uitbater van een bier- en wijnhuis, een groene krans uit te hangen, als een teken dat een vergunning verleend was. Het is een aantrekkelijk idee dat sommige chique wijnhuizen in later tijd toch nog die groene krans verkozen als bovenlicht. 

Amsterdam
 
 

dsc03443keizersgracht.jpg
Amsterdam: Keizersgracht: krans gepositioneerd door bloemmotieven i.p.v. pijlen

Het in latere tijd populaire thema van Amsterdamse grachtenpanden om pijlen te gebruiken rond een zonmotief, wordt hier voorafgegaan door een krans, die met bloemen-spaken op zijn plaats wordt gehouden. Dit Lod. XVI - snijraam op Keizersgracht nr. 60 is natuurlijk door velen gezien en men zag er wellicht een reden in om het na te volgen in een nieuwe mode met pijlen in plaats van bloemen. Amsterdam toch.....
 

dsc04180elburg.jpg
Elburg: een laat Lod. XVI-raam, misschien al wat verder in de 19e eeuw gemaakt

 

Het snijraam uit Elburg hierboven toont bekende Lod. XVI elementen, maar de vorm van de krans gaat richting Empire-stijl en ook de zwikken (= hoekstukjes) met stralende zon motief zijn m.i. 19e eeuws. We zien overigens gouden kwastjes aan de draperieën en dorre takken die krans ondersteunen.

Het is goed mogelijk dat in sommige snijramen de ronde krans in het midden ooit de plaats was waar men een lantaarn had geplaatst. Achteraf is moeilijk te zeggen bij welke ramen dat het geval is geweest.

 

Amsterdam
 

dsc02938adamherengracht.jpg
Amsterdam: Herengracht supergroot Lod. XVI-snijraam met karakteristieke spiraal-krullen

Een zeer fraai snijraam treffen we aan op Herengracht 218. In de midden zien we al iets van een vaas-motief, wat we met name in de Empire-stijl veelvuldiger zullen tegenkomen. De langgerekte acanthusbladeren eindigen bovenaan in tulpen, onderaan zijn het kelkjes met daaruit hangend 3 knoppen of zaden. In het midden zijn het in elkaar geschoven kelkjes, wat een motief is wat we nog vaker zullen tegenkomen.

dsc06634zierikzee.jpg
Zierikzee: ca 1800: snijraam met vaasmotief

Ook bij dit snijraam van huize De Aveling in Zierikzee zijn er wel typische Lod. XVI - kenmerken te zien. Bovenin een vaasje met afhangende festoenen. Langgerekte gekrulde acanthusbladeren eindigen in een roos. Links en rechts naast de vaas een paar acanthustuiltjes met bloemen.
In elkaar geschoven kelkjes zijn zichtbaar in de middenstijl.
Het deurkalf (dit is de bovendorpel van de deur), dat enigszins geknikt is, draagt een fraai, gevleugeld, putti-kopje.
Toch is het goed mogelijk dat dit een nieuw raam is, gemaakt in oude stijl.

BACK

START

NEXT