|
| Zie begeleidende tekst onderaan deze pagina |
|
| Den Bosch: eenhoorn in bovenlicht van Hinthamerstr. 4 uit 1789. |
De eenhoorn
De eenhoorn is een van die fabeldieren, die al sinds de oudheid en de middeleeuwen geliefd is als symbool
van maagdelijkheid en schoonheid, maar ook van dapperheid en strijdlust.
De eenhoorn, zo zei men, durfde het op te nemen tegen een leeuw en was in zo'n gevecht een geduchte tegenstander.
Hiervan wordt in zijn Bestiaria al melding gemaakt door de Griek Ktesios (ca 400BC). Hij
leeft volgens de verhalen solitair: je ziet er nooit 2 tegelijk.
Hij wordt afgebeeld als een hertachtig paard met manen, een leeuwenstaart, gespleten hoeven
en een reusachtige spiesvormige, gedraaide hoorn op zijn voorhoofd.
(Helaas zien we in later tijd vaak gewoon een paard afgebeeld met een hoorn op zijn kop, zie bovenlicht
hierboven)
De hoorns die vroeger in de handel waren ( zoals die van de narwal, een soort dolfijn) werden in apotheken
tot poeder vermalen en verkocht als eenhoorn-poeder. Dit zou volgens algemeen geloof eventueel gif in
het voedsel te niet doen.
Aan het hof van de Franse koningen werd zelf nog tot aan de Franse revolutie om diezelfde reden van bestek
gegeten, gemaakt uit 'eenhoorn'-hoorn.
|
| Den Bosch: eenhoorn als uithangteken voor apotheek |
Dit verklaart ook de relatie, die de apotheek heeft met de eenhoorn. We zien hier (foto's
boven en onder) een fraaie eenhoorn in Den Bosch boven een nog steeds bestaande apotheek.
De eenhoorn bovenaan deze pagina
De 'eenhoorn' in het Bossche bovenlicht aan de Hinthamerstr 4, helemaal bovenaan deze pagina,
is niet voor een apotheek gemaakt. Het bevindt zich nu overigens boven een fotozaak. Het pand op deze plek heeft heel wat
namen al gehad: De blinde Ezel, Het Griffioen, De vergulde Ezelin, De Koninghoed, Het Landwijf en vanaf 1770
heet het De Eenhoorn.
Maar in die tijd zat er geen apotheek in het pand. Vanaf 1794 was er een koekfabriek gevestigd, waar tot
aan 1969 de Bossche koek werd gebakken.
Het monument heeft volgens de officiele omschrijving een rijke pui uit 1789: rijk bovenlicht met beeltenis
van eenhoorn en met waaierzwikken zoals ook in de flankerende vensters.
Hoe vang je een eenhoorn?
De eenhoorn is sterk en schuw en praktisch niet te vangen, maar volgens oude bronnen is er één methode,
die ook wordt weergegeven door middeleeuwse tapisserieën : jagers moeten dan een maagdelijk meisje meenemen
het bos in. Dit zal de eenhoorn lokken en hij zal zich neervleien in de schoot van het meisje. Dan kan hij gevangen en gedood
worden.
Hier is duidelijk sprake van een sekssymbool, waarbij de phallische hoorn de schoot
van een maagd opzoekt. Vergelijk ook de potentieverhogende kracht, die door Aziaten toegeschreven wordt aan de hoorn
van de neushoorn.
In de christelijke literatuur wordt de eenhoorn gelijk gesteld met Jezus Christus, die
door de jager in de persoon van de engel Gabriel wordt opgejaagd tot in de schoot van de heilige maagd Maria. (Tapisserieën
in Musee Cluny te Parijs).
|
| Musee Cluny: eenhoorn op schoot bij Maria: ca 1500. |
Op de tapisserieën van Cluny staan dikwijls de leeuw en de eenhoorn als gelijkwaardige symbolen aan weerszijden
van de heilige maagd. De leeuw als symbool van kracht, de eenhoorn als symbool van reinheid en schoonheid.
|
| Eenhoorn in gevangenschap op tapijt van ca 1512. |
Voor meer plaatjes en tekst over eenhoorns verwijs ik graag naar:
|
| Eenhoorn op modern wapenschild te Heusden-vesting |
Uithangborden
En als uithangbord. Helaas hebben de makers van dit dure uithangteken zich totaal niet verdiept in de overige
kenmerken van de eenhoorn (leeuwenstaart en gespleten hoeven).
|
| Zaltbommel: bizarre eenhoorn (als paard met hoeven) |
Als topgevelbekroning
Maar we zien hem ook als topgevel bekroning hier op een Barok pand uit 1745
aan de Haarlemmerstraat in Amsterdam.
|
| Amsterdam: Haarlemmerstraat |
|
| Amsterdam Haarlemmerstraat |
|
