Bovenlichten en snijramen in Nederland

5. Groeiende steden

Home
Over mijzelf
Bovenlicht van de maand
Wat zijn bovenlichten?
Wat is nieuw?
Bovenlichten in de diverse stijlperioden
Naar bijzondere items
Oorsprong van de Symbolen
Geschiedenis glas, gevels en bouwkunst
Oude prenten, gravures en foto's
Middeleeuwse metseltekens
Tympanen
Schamels
Romeinse jaartallen
Oorsprong Byzantijnse kandelaars
Vertikale slijpgleuven
Renovatie en restauratie
Buitenlandse voorbeelden van bovenlichten
Web links
Gastenboek en contact
Zoeken op deze site
Wat is triest

BACK

START

NEXT

asperenstad1745.jpg
Ommuring van de steden was de regel. Hier Asperen aan de Linge 1745.

Opmerking sitebezoeker n.a.v. onderstaande foto, waarbij ik Dordrecht had staan, aangezien hij zo ergens vermeld stond.

Je illustratie over de lakenmarkt is niet van Dordrecht maar van ’s-Hertogenbosch. Duidelijk is achterin de punt rechts, de Moriaan te zien, rechts ervan twee gotische huizen en dan de Roodenburgh (groot rood huis in steen).
Het puthuis met dubbelkoppige adelaar met keizerskroon en op een luik ervan zie je het stadswapen van… ’s-Hertogenbosch.

Alleen de gebouwen rond de Markt zijn weergegeven, met één bewuste uitzondering, links steekt het dak van de Lakenhal boven de bebouwing uit terwijl dit pand niet aan de markt staat. Dit omdat de Lakenhal kort ervoor het monopolie op de lakenhandel had verloren, maar toch de huisvesting was van de lakenmeesters, die de kwaliteit bleven controleren.

lakenmarktdordrecht.jpg
Den Bosch: tot de stadsrechten hoort ook het marktrecht. Hier de de lakenmarkt.

Van dorp naar stad

 

Een dorp dat flink groeide, maakte kans om door de Graaf (of rechtstreeks door de Keizer) met stadsrechten begiftigd te worden.

Dat gaf een aantal rechten, waardoor zo’n stad (b.v. door tolheffing en/of btw op verhandelde goederen) kon domineren over het omringende platteland, maar het gaf ook plichten jegens de Graaf, in de vorm van het afdragen van belastinggelden en het leveren van soldaten, als de Graaf een leger nodig had.

Het kreeg dan ook het recht op het bouwen van een stadsmuur, om in- en/of uitgaande personen en goederen te controleren..

 

dsc02515vianen.jpg
stadspoort Vianen: buitenzijde

Hogere wooneisen

 

Met de opkomst van de steden verandert er ook iets aan de huizenbouw. In de stad wonen nog altijd wel wat boeren, maar het merendeel der huizen wordt bewoond door mensen die een ander beroep gevonden hebben: timmerlieden, bakkers, slagers, bierbrouwers, schoenmakers, enz., verenigd in hun gilden.  Er ontstaat een burgerij, waarvan de middenstand een belangrijk deel uitmaakt.

Zij kunnen gaandeweg hogere eisen gaan stellen aan hun voornamelijk eikenhouten behuizing.  Er komt behoefte aan meerdere vertrekken in een woning en er komt een zolderverdieping bij. Er zijn nu in ons land nog een stuk of wat van deze Middeleeuwse houten huizen uit deze latere middeleeuwen bewaard gebleven en gerestaureerd.

 

Waar zijn nog houten huizen van toen?

 

Voorbeelden van Middeleeuwse houten huizen in ons land zijn zijn: het Houten Huis aan het Begijnhof te Amsterdam en het Houten Huis aan de Achterhaven te Edam (zie foto vorige pagina). Het Tempeliershuis 'de Haene' aan de Meelstraat 1 te Zierikzee is uit de 14e eeuw, maar heeft stenen gevels.

 

Alkmaar heeft ook nog 2 oude houten voorgevels. Bij het huis op de foto hieronder zien we hoe elke verdieping kraagt over de verdieping eronder. Hierdoor werd het hout beter beschermd tegen weersinvloeden.

 

Wel zien we in de Zaanstreek nog veel houten huizen, maar die zijn van latere datum.

100_0047alkmaar-kl.jpg
Alkmaar: oud houten huis met stenen zijgevels

Houten huizen in Amsterdam
 
Op deze gravure van het Singel in Amsterdam is nog goed te zien hoe vroeger langs de oudste Amsterdamse grachten ook houten huizen stonden. Van een aantal is te zien dat ze een luifel hadden.

singel-clarissenklooster-gravure1760.jpg
Amsterdam: houten huizen langs het Singel (overzijde huidige bloemenmarkt) bij Catherijnenklooster

Voor de sfeer naar Middelburg
 
Oud sfeervol straatje in Middelburg. Zie foto onder. De pakhuizen zijn uit de 16/17e eeuw. Het straatje ademt, voor mijn gevoel, echter nog wel de Middeleeuwse sfeer.

dsc02750middelburg-uitsn.jpg
Middelburg: straatje met oude pakhuizen

  

BACK

START

NEXT